Τι είναι η δυσλεξία
Όταν ακούμε την λέξη δυσλεξία, σκεφτόμαστε αμέσως ότι αφορά σε κάποια προβλήματα που έχουν σχέση με την ανάγνωση, την γραφή και την αντιστροφή λέξεων και γραμμάτων, με την ορθογραφία, την κατανόηση του κειμένου, αλλά και με τα μαθηματικά. Γνωρίζουμε επίσης ότι κάποια διάσημα πρόσωπα είναι δυσλεξικά. Αυτό που δεν γνωρίζουμε όμως, είναι ότι αυτά τα πρόσωπα είναι μεγαλοφυΐες χάρη στη δυσλεξία τους.Ο Ron Davis, ο οποίος είναι δυσλεξικός και ανακάλυψε την ομώνυμη αγωγή, πιστεύει ότι:
«Η ίδια νοητική λειτουργία που δημιουργεί μια μεγαλοφυΐα, μπορεί επίσης να δημιουργήσει και αυτά τα προβλήματα. Η νοητική λειτουργία που προκαλεί την δυσλεξία είναι ένα χάρισμα, μια φυσική ικανότητα, ένα ταλέντο.
Η δυσλεξία δεν είναι αποτέλεσμα εγκεφαλικής ή νευρικής βλάβης, ούτε προκαλείται από κάποια δυσπλασία του εγκεφάλου, των αυτιών ή των ματιών.
Η δυσλεξία είναι προϊόν της σκέψης και ένας ιδιαίτερος τρόπος αντίδρασης στο αίσθημα της σύγχυσης. Η δυσλεξία είναι το αποτέλεσμα ενός ταλέντου, μιας αυξημένης ικανότητας αντίληψης. Σε ορισμένες περιπτώσεις το ταλέντο γίνεται εμπόδιο. Ο δυσλεξικός δεν το αντιλαμβάνεται αυτό, επειδή η χρήση αυτού του ταλέντου έχει ενσωματωθεί στη διαδικασία της σκέψης του. Είναι κάτι που άρχισε πολύ νωρίς στη ζωή του και είναι τόσο φυσικό όσο και η αναπνοή του».
Πώς αναπτύσσεται η δυσλεξία
Αν θελήσουμε να δούμε πως αναπτύσσεται η δυσλεξία, θα παρατηρήσουμε τα εξής στάδια:
- Ο δυσλεξικός συναντά ένα ερέθισμα που δεν μπορεί να το αναγνωρίσει.
Αυτό θα μπορούσε να είναι μια λέξη (γραπτή ή προφορική), ένα σύμβολο ή κάποιο αντικείμενο, που δεν το αναγνωρίζει.
- Η αδυναμία αναγνώρισης δημιουργεί σύγχυση, που προκαλεί αποπροσανατολισμό.
Ο δυσλεξικός χρησιμοποιεί τον αποπροσανατολισμό για να εξετάσει νοητά το ερέθισμα από διάφορες οπτικές γωνίες, προσπαθώντας να το αναγνωρίσει. Αυτή η μέθοδος είναι συνήθως αποτελεσματική, όταν πρόκειται για πραγματικά αντικείμενα, αλλά για γλωσσικά ερεθίσματα είναι εντελώς άχρηστη, επειδή η γλώσσα αποτελείται από ακουστικά ή γραπτά σύμβολα για διάφορες ιδέες και έννοιες.
- Ο αποπροσανατολισμός προκαλεί την αφομοίωση λανθασμένων δεδομένων, διότι κατά την διάρκεια του αποπροσανατολισμού, η αντίληψη είναι διαστρεβλωμένη.
Αυτά, που εξετάζει ο δυσλεξικός νοητά από διάφορες οπτικές γωνίες, καταγράφονται στον εγκέφαλό του, ως προϊόντα πραγματικής αντίληψης. Τα περισσότερα από αυτά είναι ανακριβή.
- Η αφομοίωση λανθασμένων δεδομένων προκαλεί τη δημιουργία λαθών.
Ο δυσλεξικός δεν μπορεί να κάνει τη διάκριση ανάμεσα σε σωστά και λανθασμένα δεδομένα, επειδή όλα καταγράφονται στον εγκέφαλό του, ως προϊόντα πραγματικής αντίληψης. Τα λάθη, που προκύπτουν, είναι συνήθως τα πρώτα «συμπτώματα» της δυσλεξίας.
- Τα λάθη προκαλούν συναισθηματικές αντιδράσεις.
Σε κανέναν δεν αρέσει να κάνει λάθη. Ο δυσλεξικός έχει μια φυσιολογική ανθρώπινη αντίδραση. Αυτή με τη σειρά της προκαλεί την αρνητική αντίδραση δασκάλων και γονέων.
- Οι συναισθηματικές αντιδράσεις προκαλούν απογοήτευση.
Η απογοήτευση είναι αποτέλεσμα των συσσωρευμένων λαθών και των συναισθηματικών αντιδράσεων σε συνδυασμό με τις αρνητικές αντιδράσεις των άλλων ανθρώπων.
- Δημιουργούνται ή υιοθετούνται καταναγκαστικές λύσεις προκειμένου να ξεπεραστούν τα προβλήματα, που απορρέουν από τη χρήση του αποπροσανατολισμού στη διαδικασία της αναγνώρισης.
Οι λύσεις αυτές είναι μέθοδοι φαινομενικής γνώσης των πραγμάτων ή τρόποι εκτέλεσης εργασιών. Κάθε μία από αυτές έχει αποδειχθεί αποτελεσματική τουλάχιστον μια φορά και έχει γίνει καταναγκαστική συμπεριφορά. Ο δυσλεξικός την εφαρμόζει ασυνείδητα. Αυτές οι «παλιές λύσεις», συνήθως, αρχίζουν να συσσωρεύονται γύρω στην ηλικία των εννέα ετών.
- Η μαθησιακή δυσκολία συνίσταται στις καταναγκαστικές λύσεις, που εφαρμόζει ο δυσλεξικός.
Οι καταναγκαστικές λύσεις είναι πνευματικές πατερίτσες, όπως η μηχανική απομνημόνευση, κόλπα και τεχνάσματα, που χρησιμοποιεί ο δυσλεξικός για να δίνει την εντύπωση, ότι καταλαβαίνει. Έχουν ελάχιστη ή καμία σχέση με την πραγματική μάθηση ή με την κατανόηση του διδασκόμενου αντικειμένου.
- Αυτές οι καταναγκαστικές λύσεις είναι που δυσκολεύουν ή που καθιστούν αδύνατη τη μάθηση.
Με την εφαρμογή αυτών των μεθόδων ο δυσλεξικός μαθαίνει να «διαβάζει», όπως ένας παπαγάλος μαθαίνει να μιλάει - χωρίς να καταλαβαίνει το περιεχόμενο. Με τη βοήθεια μερικών ακόμα τέτοιων έμμεσων τρόπων, ίσως καταφέρει να αποκρυπτογραφήσει, εν μέρει, το νόημα, όσων διαβάζει. Η χρήση όμως παρόμοιων λύσεων είναι κουραστική διαδικασία. Αυτά είναι μερικά παραδείγματα των καταναγκαστικών λύσεων:
- Υπερβολική συγκέντρωση κατά την ανάγνωση / Υπνηλία / Χασμουρητά
- Παπαγαλία
- Ασυνήθιστες στάσεις του σώματος και κινήσεις
- Εξάρτηση από τους άλλους
- Αποφυγή
Αντιμετώπιση θεμάτων που σχετίζονται με:
Όραση:
- Γίνονται πολλά ορθογραφικά λάθη.
- Παραλείπονται λέξεις ή ολόκληρες σειρές κατά την ανάγνωση ή τη γραφή.
- Παραλείπονται, αγνοούνται ή δεν γίνονται αντιληπτά σημεία στίξης και κεφαλαία γράμματα.
- Παραλείπονται, τροποποιούνται ή αντικαθίστανται γράμματα και λέξεις κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης ή της γραφής.
Ακοή:
- Φαινομενικά δεν ακούει ή δεν προσέχει αυτά που λέγονται.
- Κάποιοι φθόγγοι ή συνδυασμοί συμφώνων προφέρονται λανθασμένα.
- Δυσκολία να αποκωδικοποιήσει τους ήχους.
Ισορροπία – Κίνηση:
- Προβλήματα ισορροπίας και συντονισμού κινήσεων.
- κακή αίσθηση της κατεύθυνσης.
- δεν μπορεί να καθίσει ακίνητος.
Χρόνος:
- Υπερκινητικότητα (τα 20 λεπτά αντιστοιχούν σε 1 ώρα).
- Υποκινητικότητα (τα 20 λεπτά αντιστοιχούν σε 1 λεπτό).
- Δυσκολία στην εκμάθηση των μαθηματικών εννοιών.
- Δυσκολεύεται να πει τι ώρα είναι ή να είναι χρονικά ακριβής.
- Δυσκολία στην κατανόηση της έννοιας της αλληλουχίας.
Πώς λειτουργεί το πρόγραμμα:
Το πρόγραμμα Αντιμετώπιση της Δυσλεξίας Davis® χωρίζεται σε δύο ενότητες:
1. Αγωγή Προσανατολισμού Davis®
Σύμφωνα με τον R. Davis προσανατολισμός σημαίνει να τοποθετεί κάποιος τον εαυτό του στη σωστή θέση σε σχέση με τα πραγματικά γεγονότα και τις συνθήκες του περιβάλλοντός του.
Ο αποπροσανατολισμός είναι κάτι κοινό. Με ελάχιστες εξαιρέσεις συμβαίνει σε όλους μας. Είναι μια φυσιολογική λειτουργία ενός υγιούς εγκεφάλου, κάτι που μας συμβαίνει, όταν μας κατακλύζουν κάποια εξωτερικά ερεθίσματα ή οι σκέψεις μας. Συμβαίνει, επίσης, όταν ο εγκέφαλος λαμβάνει αντικρουόμενες πληροφορίες από τις διάφορες αισθήσεις και προσπαθεί να τις συσχετίσει.
Όσο διαρκεί ο αποπροσανατολισμός, η αντίληψη διαστρεβλώνεται.
Ενώ ο αποπροσανατολισμός είναι κάτι που βιώνουμε όλοι μας, οι δυσλεξικοί τον εφαρμόζουν πολύ περισσότερο από το συνηθισμένο. Δεν τον βιώνουν απλώς, τον προκαλούν ενεργά χωρίς να το καταλαβαίνουν.
Κατά την διάρκεια αυτής της φάσης έχουμε τα συμπτώματα της δυσλεξίας, όπου η ανάγνωση και η γραφή γίνονται δύσκολες ή και αδύνατες.
Η αγωγή ξεκινά με τον έλεγχο των διαστρεβλώσεων της αντίληψης.Αυτό σημαίνει, ότι ο δυσλεξικός μαθαίνει να κλείνει και να ανοίγει συνειδητά τον διακόπτη των αποπροσανατολισμών του.
2. Κυριαρχία στα Σύμβολα Davis®
Οι δυσλεξικοί προκαλούν ενεργά τον αποπροσανατολισμό για να αναγνωρίσουν και να κατανοήσουν ένα αντικείμενο. Είναι ένας πολύ επιτυχημένος τρόπος όσον αφορά σε αντικείμενα. Όσον αφορά στις λέξεις όμως, ο τρόπος αυτός δεν στέφεται από επιτυχία. Υπάρχουν λέξεις που έχουν μια καθαρή εικόνα, όπως τραπέζι, μολύβι, αλλά υπάρχουν και αυτές που δεν έχουν καθόλου εικόνα, όπως σαν, αν, επειδή, επίσης. Από εδώ ξεκινά η δυσκολία. Κατά την διάρκεια της προσπάθειας της κατανόησης τέτοιων λέξεων, έχουμε τα συμπτώματα της δυσλεξίας.
Η κυριαρχία στα σύμβολα είναι ένας πολυαισθητηριακός τρόπος κατανόησης των λέξεων. Χρησιμοποιεί την δημιουργικότητα και την φαντασία των δυσλεξικών για έναν τρόπο εκμάθησης, που είναι ο κατάλληλος για αυτούς.
Όλες οι λέξεις έχουν 3 μέρη:
- ήχος (πώς προφέρεται)
- μορφή (πώς γράφεται) και
- σημασία (εικόνα)
Η βασική προϋπόθεση για την κατανόηση είναι η κυριαρχία στα τρία μέρη της λέξης!
Πώς μπορεί να πραγματοποιηθεί αυτό; Κατασκευάζοντας την λέξη στον πραγματικό κόσμο με την πλαστελίνη. Συγκεκριμένα: Βρίσκουμε τον ορισμό της λέξης στο λεξικό. Φτιάχνουμε διάφορα παραδείγματα με την λέξη, ώστε να προκληθεί η παραγωγή εικόνων. Διαλέγουμε το πιο απλό παράδειγμα και κάνουμε το μοντέλο. Γράφουμε την λέξη από κάτω. Προφέρουμε την λέξη δυνατά.
Για τους δυσλεξικούς η δημιουργικότητα είναι ουσιώδες μέρος της διαδικασίας της μάθησης. Μαθαίνουν εύκολα και καλάτα πράγματα, που μόνοι τους δημιουργούν.
Όταν δημιουργούν την έννοια της λέξης με πλαστελίνη (σημασία) και έπειτα φτιάχνουν την ίδια την λέξη (μορφή) και προφέρουν την λέξη (ήχος), τότε έχουν δημιουργήσει την λέξη αυτή στον πραγματικό κόσμο, τότε την έχουν κυριαρχήσει!
Διάρκεια του προγράμματος
Το πρόγραμμα απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας άνω των 8 ετών και σε ενήλικες με δυσλεξία. Παρέχεται ατομικά. Χωρίζεται σε 2 φάσεις:
α) η φάση της εκμάθησης των εργαλείων και των τεχνικών της αγωγής Davis.
Διαρκεί από 30 έως 50 ώρες. Κατά την διάρκεια αυτής της φάσης εκπαιδεύεται ο δυσλεξικός, ένας από τους γονείς και παρέχεται εγχειρίδιο, όπου αναφέρονται αναλυτικά οι ασκήσεις, οι οποίες αποτελούν τον κορμό για την β' φάση του προγράμματος. Μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε με εντατικό πρόγραμμα (σε 5 ημέρες, 6 ώρες /ημέρα) είτε με πρόγραμμα μεγαλύτερου χρονικού διαστήματος (π.χ. 6 ώρες την εβδομάδα για 5 εβδομάδες). Προτείνουμε το εντατικό πρόγραμμα.
β) Η φάση της αφομοίωσης των εργαλείων.
Διαρκεί από 6 μήνες έως 1 χρόνο. Δίδεται ένα πρόγραμμα ασκήσεων, οι οποίες γίνονται καθημερινά στο σπίτι με την υποστήριξη ενός από τους γονείς, εάν πρόκειται για παιδί. Κατά την φάση αυτή πραγματοποιούνται εποπτείες ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Αναμενόμενα αποτελέσματα:
Στο τέλος του πρώτου σταδίου του προγράμματος, το δυσλεξικό άτομο θα έχει μάθει όλα τα νοητά εργαλεία Davis και θα έχει αποκτήσει άνεση στην χρήση τους.
Θα παρατηρήσει σημαντική βελτίωση στην ανάγνωση και την κατανόηση, στον έλεγχο της προσοχής και γενικότερα θα γνωρίζει πώς να κατακτήσει όλους τους στόχους που έχει θέσει κατά την έναρξη του προγράμματος. Αυτό το επίτευγμα συμβάλλει στην αύξηση της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης.
Για την απόλυτη επιτυχία του προγράμματος, πρέπει να τονίσουμε, ότι το δεύτερο στάδιο της καθημερινής εξάσκησης στο σπίτι είναι απαραίτητο, ώστε να διατηρηθεί τόσο το αρχικό επίπεδο βελτίωσης, όσο και να συνεχίσει να βελτιώνεται με την πάροδο του χρόνου.
Εμπειρίες
«Όταν άνοιγα την σελίδα για να διαβάσω, τα μάτια μου πήγαιναν προς όλες τις κατευθύνσεις, σαν το φλας της φωτογραφικής μηχανής. Τώρα τα μάτια μου κολλάνε πάνω σε κάθε ένα γράμμα της λέξης»
Δέσποινα (26 ετών)
«Οι κουκίδες μου με βοήθησαν!!! Σήμερα πήρα βαθμούς στο σχολείο και είχα σε όλα Α!!!»
Στέλλα (8 ετών)
Στέλλα (8 ετών)
«Τώρα που έχω το σημείο προσανατολισμού μπορώ και διαβάζω και από το λεξικό. Πριν, αν και προσπαθούσα, δεν καταλάβαινα τι διάβαζα"
Μαρία (11 ετών)
ΠΗΓΕΣ
dyslexia.com
Ντέιβις Ντ. Ρόναλντ, Το Χάρισμα της Δυσλεξίας. Εκδ. Καστανιώτη Α.Ε. Αθήνα 1998
