Τι είναι οι Μαθησιακές Δυσκολίες (Μ.Δ.);
Η νοημοσύνη και οι ικανότητες του μαθητή είναι χαρακτηριστικά ασύμβατες με την σχολική του επίδοση!
Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών, οι οποίες εκδηλώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικών δεξιοτήτων. Οι δυσκολίες αυτές (δυσλεξία, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητα, δυσαριθμησία, δυσπραξία/δυσγραφία) είναι εγγενείς στο άτομο και υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής.
Η εικόνα που παρουσιάζουν τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζεται από μια δυσαναλογία επίδοσης ηλικίας και νοητικού επιπέδου. Αδυνατούν να πετύχουν τους μαθησιακούς στόχους, που άλλα παιδιά με την ίδια ηλικία και τα ίδια εκπαιδευτικά ερεθίσματα μπορούν.
Είναι ένα πρόβλημα που δυσκολεύονται πολύ να κατανοήσουν, να δεχτούν και συνεπώς να το αντιμετωπίσουν σωστά οι γονείς, οι δάσκαλοι και ιδιαίτερα οι εκπαιδευτικοί της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Στην εφηβεία οι μαθητές με Μ.Δ. αποτελούν μια εξαιρετικά ανομοιογενή ομάδα. Σχεδόν κανένας τους δεν μοιάζει με τον άλλον. Το μόνο κοινό χαρακτηριστικό τους είναι το μαθησιακό τους πρόβλημα.
Τα περισσότερα παιδιά μπαίνουν στην εφηβεία έχοντας γεύση της σχολικής αποτυχίας και της απόρριψης, το συναίσθημα της ανασφάλειας, το φόβο για το αύριο και την επαγγελματική αποκατάσταση, το παράπονο πως η προσπάθειά τους σπάνια αμείβεται.
Άλλα αφήνουν πίσω τους την παιδική ηλικία έχοντας καταλάβει και δεχτεί το πρόβλημα τους.
Έρχονται στο γυμνάσιο με ενθουσιασμό και αισιοδοξία, για να διαπιστώσουν σύντομα πως αδυνατούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις και τις προσδοκίες του καθηγητή, στις διδακτικές του μεθόδους, στην ακαμψία των εκπαιδευτικών τεχνικών και στρατηγικών του. Οι γονείς δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να στηρίξουν και να υποστηρίξουν το παιδί.
Η συνεργασία τους με τον καθηγητή αυξάνει το άγχος και την ένταση, που υπάρχει συχνά μεταξύ παιδιού και οικογένειας, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται τα εκπαιδευτικά και ψυχολογικά προβλήματα δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο.
Έτσι:
• Η άγνοια ή η ελλιπής επιμόρφωση εκπαιδευτικών &
• Η ελλιπής ενημέρωση γονέων και η αδυναμία να υποστηρίξουν το παιδί
Το αποτέλεσμα είναι μια μαθησιακή δυσκολία που καταλήγει:
o σε σχολική αποτυχία
o σε ανασφάλεια
o σε εγκατάλειψη της προσπάθειας για μάθηση
o σε απογοήτευση του καθηγητή
o σε απόρριψη του μαθητή
o σε τροφοδότηση των εφηβικών προβλημάτων
o σε επαναστατικότητα και διαταραχές συμπεριφοράς
Πού μας οδηγεί αυτό;
Σε ένα «παθητικό μαθητή». Τι σημαίνει ευπάθεια κινήτρων: μειωμένη πρόθεση για ενεργητική μάθηση και μειωμένο ενδιαφέρον για ό,τι σχετίζεται με τη σχολική μάθηση, άρνηση ή αντίσταση στην καταβολή προσπάθειας για την ολοκλήρωση ενός έργου.
Έχουμε ένα νοήμονα μαθητή με σκέψη λογική, που πρώτος αυτός, αδυνατεί να καταλάβει το "γιατί" του προβλήματος του.
Ο μαθητής έχει νοημοσύνη φυσιολογική μέχρι πολύ υψηλή που χαρακτηρίζει όλες τις πλευρές της καθημερινής του ζωής. Η συμπεριφορά του στο σχολείο και στο σπίτι δείχνει πως είναι πολύ πιο έξυπνος από ότι φανερώνει η επίδοσή του στην ανάγνωση, στη γραφή και μερικές φορές στην αριθμητική. Είναι το "παρεξηγημένο" παιδί που συχνά χαρακτηρίζεται σαν οκνηρό, κουτό, τεμπέλικο, ανυπάκουο και αδιάφορο για σχολική μάθηση. Είναι ο μαθητής, που απογοητεύει και προβληματίζει τον δάσκαλο, τον καθηγητή, τον γονέα, τον εαυτό του τον ίδιο.
Οι μαθητές αυτοί συνηθίζουν να αποδίδουν την επιτυχία τους σε παράγοντες που δεν ελέγχουν οι ίδιοι, όπως η τύχη, η ευκολία του έργου και η βοήθεια των σημαντικών άλλων. Αντίθετα την αποτυχία τους την αποδίδουν στη χαμηλή τους ικανότητα. (Μπότσας, Παντελιάδου, 2007). Το προφίλ που εμφανίζουν είναι ιδιαίτερα αρνητικό. Όλη η αποτυχία αποδίδεται στους ίδιους, χωρίς καμιά πιθανότητα βελτίωσης, αφού συγχρόνως θεωρούν στην πλειοψηφία τους πως η ικανότητα είναι δεδομένη, με αυτή γεννιόμαστε και δεν μεταβάλλεται. Αυτές οι αποδόσεις αιτιακών προσδιορισμών στην επιτυχία και αποτυχία συμβάλλουν σε επερχόμενες αποτυχημένες γνωστικές προσπάθειες και οδηγούν τα παιδιά αυτά σε «μαθημένη αβοηθησία». Με τον όρο αυτό περιγράφεται η συναισθηματική, ψυχολογική και βουλητική κατάσταση κατά την οποία οι μαθητές πιστεύουν ότι είναι εντελώς ανίκανοι να επιτύχουν το παραμικρό. Γι’ αυτό το λόγο, θεωρούν πως δεν είναι απαραίτητο να ασχοληθούν με οτιδήποτε μιας και είναι βέβαιοι πως θα αποτύχουν.
Θέτουν χαμηλούς στόχους στους οποίους δεν επιμένουν έτσι κι αλλιώς. Ακόμη και όταν τους ολοκληρώνουν με επιτυχία, επειδή δεν έχουν κοινωνικό αντίκρισμα και αξία, δεν έχουν βελτίωση των πεποιθήσεων και των κινήτρων τους και έμμεσα της επίδοσής τους.
Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες γενικά βιώνουν περισσότερα αρνητικά και λιγότερα θετικά συναισθήματα από τη σχολική τους ζωή. Τα συναισθήματα αυτά τους οδηγούν σε απόσυρση και αποφυγή εμπλοκής είτε στον γνωστικό είτε στον κοινωνικό τομέα μέσα στο σχολείο. Όπως αναφέρει σχετικά η Riddick: «Δύο από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες είναι η προκατάληψη και η άγνοια των άλλων».
Όπως αναφέρουν τα ίδια τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες:
α) νιώθουν απογοήτευση, ματαίωση, ντροπή, στενοχώρια, αμηχανία
β) αποφεύγουν να δίνουν εξηγήσεις στους συμμαθητές τους, διότι φοβούνται, ότι θα τους κοροϊδέψουν και θα τους πειράξουν και
γ) όσο μεγαλώνουν, συνειδητοποιούν περισσότερο τις δυνατότητες και τις δυσκολίες τους, και πιθανόν να ντρέπονται περισσότερο.
Υπάρχει λύση;
Η πρώϊμη ανίχνευση των μαθησιακών δυσκολιών και η έγκαιρη διάγνωσή τους είναι το πρώτο και αναγκαίο βήμα, ώστε να ξεκαθαρίσει το θολό τοπίο της αμφιβολίας, διερώτησης, φόβου και απογοήτευσης. Έχω γίνει πολύ συχνά ο μάρτυρας εκφράσεων: «επιτέλους, τώρα ξέρω ότι δεν είμαι χαζός», «είναι μεγάλη ανακούφιση να ξέρω τι μου συμβαίνει!», «χαίρομαι τόσο πολύ, που κάποιος με καταλαβαίνει»…
Τα Προγράμματα Αποκατάστασης Davis είναι η ουσιαστική υποστήριξη, η οποία μπορεί να καθορίσει την σχέση του εφήβου με την μάθηση, το σχολείο, και να του επιτρέψει να αναπτύξει τις ικανότητές του, ώστε να γίνει ένα υπεύθυνο, ανεξάρτητο και παραγωγικό μέλος της κοινωνίας.
Πηγές
2.
Σουζάνα Παντελιάδου, Γιώργος Μπότσας, «ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ» Βόλος, 2007
3.
Riddick Barbara, Living with Dyslexia: The Social and Emotional Consequences of Specific Learning
Difficulties, 1996, Ed. Routledge, London.
4.
Φυλλάδιο Ο.Ε.Δ.Β., «ο
δυσλεξικός έφηβος» Σταυρούλα Πολυχρονοπούλου, σχολική ψυχολόγος
